Nowy Wiśnicz
Obszar Nowego Wiśnicza znajduje się w całości w obrębie Pogórza Wiśnickiego, które z kolei stanowi środkową część Pogórza Wielickiego. Miasto położone jest w całości na obszarze Wiśnicko - Lipnickiego Parku Krajobrazowego, utworzonego Rozporządzeniem Wojewody Tarnowskiego Nr 27/ 97 z dnia 12 V 1997 roku.
W jego granicach znajdują się dwa najcenniejsze kompleksy leśne: Bukowiec o pow. 92 ha, tworzący malowniczy rezerwat, z grupą skał piaskowych (wśród których na szczególną uwagę zasługuje "Kamień grzyb") oraz Kopaliny o powierzchni 173 ha.
Głównym miejscem przyciągającym uwagę turystów w Nowym Wiśniczu jest niewątpliwie zamek Kmitów i Lubomirskich, jedno z najcenniejszych w Polsce dzieł wczesnobarokowej architektury rezydencjonalno - obronnej (palazzo in fortezza). Najstarsza część zamku została wzniesiona w XIV w. przez Kmitów. W XVI w. najsłynniejszy z rodu Kmitów, Piotr V (marszałek wielki koronny na dworze Zygmunta Starego) nadał mu cechy stylu renesansowego. Kolejna przebudowa zamku nastąpiła w latach 1615-1621 za czasów Stanisława Lubomirskiego, wg planów Macieja Trapoli. Około 1700 roku miała miejsce dalsza rozbudowa. Zamek opuszczony po pożarze w roku 1831 na kompleksową restaurację musiał poczekać do 1949 roku. Korpus zamku, wczesnobarokowy z fragmentami renesansowymi, zbudowany jest na planie czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem i zwieńczony czterema basztami w narożach. Od północno - wschodniej strony znajduje się kaplica z 1621 roku, z kryptą grobową Lubomirskich, a od południowo - wschodniej tzw. Kmitówka, pierwotnie w XVI w. budynek wolno stojący. Na II piętrze zamku, przy Sali rycerskiej, znajduje się galeria widokowa. Wystrój wnętrz obejmuje barokowe portale, obramowania okienne, dekoracje stiukowe, polichromie. Pałac otoczony jest fortyfikacjami bastionowymi o 5 - bocznym narysie, z początków XVII w., mieszczącymi w kurtynie wschodniej wczesnobarokową bramę wjazdową. Na wzgórzu obok zamku mieści się wczesnobarokowy klasztor Karmelitów Bosych (1620-1635), otoczony fortyfikacjami bastionowymi. W XVIII w. zaborcy zamienili klasztor na więzienie; tę funkcję pełni do dziś. W latach 1942-1944 Niemcy rozebrali kościół przyklasztorny.
W tamtej okolicy usytuowany jest też drewniany dworek "Koryznówka", z połowy XIX w., odrestaurowany w 1979 r. Tutaj mieści się Muzeum Pamiątek po Janie Matejce i jego licznych pobytach w tym miejscu. Na uwagę zasługuje również zabytkowy XVII - wieczny Kościół Parafialny wraz z plebanią i dzwonnicą. Kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny został zbudowany w latach 1616 - 1621 z fundacji Stanisława Lubomirskiego, wojewody krakowskiego, przy współudziale architekta Macieja Trapoli. Wyposażenie kościoła - ołtarz główny, ołtarze boczne, sedillia w prezbiterium oraz Ukrzyżowanie w tęczy pochodzą z 3 ćwierćwiecza XVII w. Kościół rozbudowano w XVIII w. W 1863 r. spłonęły dachy świątyni. W 1867 r. kościół odnowiono. W latach 30-tych XX wieku mogły powstać portale w prezbiterium, przy czym portal północny mógł być rekonstrukcją portalu oryginalnego, zaś portal południowy, prowadzący do zakrystii umieszczono w nowo przebitym otworze drzwiowym. W 1962 r. A. Marczyński wykonał polichromię wnętrza. W latach 70-tych XX wieku przeprowadzono konserwację wyposażenia kościoła pod kierunkiem Stanisława Stelmacha. W ostatnich latach w Kościele p.w. Wniebowzięcia NMP przeprowadzono pełen zakres prac konserwatorskich o charakterze zarówno technicznym jak i estetyczno - plastycznym. Dla zwiedzających udostępniono również piwnice XVII-wiecznego ratusza, gdzie urządzono Galerię "Fakt" oraz kawiarenkę.
W Nowym Wiśniczu można również zwiedzić Muzeum Biograficzne malarza Stanisława Klimowskiego oraz Muzeum Ziemi Wiśnickiej. To ostatnie mieści się w budynku, w którym (wg dokumentu austriackiego austriackiego 1863 r.) znajdował się Zakład Ubogich, założony w 1641 roku przez księcia Stanisława Lubomirskiego w celu umieszczenia w nim 9 osób, niezdolnych do zarobkowania. Muzeum Ziemi Wiśnickiej posiada w stałej ekspozycji ciekawą kolekcję przedmiotów codziennego użytku oraz zdjęcia i obrazy artystów działających na tym terenie.
Obok Muzeum Ziemi Wiśnickiej stoi pomnik J. Kossaka, urodzonego i ochrzczonego w Nowym Wiśniczu. Jest to jeden z wielu pomników znajdujących się na terenie miasta, obok pomników: Jana Matejki (jest to pierwszy w Polsce pomnik tego artysty, odsłonięty w 1993 r.), St. Lubomirskiego, papieża Jana Pawła II, prof. St. Fischera, czy też monumentalnego pomnika Chrystusa Króla. Wszystkie te pomniki łączy osoba ich twórcy, prof. Czesława Dźwigaja, wywodzącego się z Nowego Wiśnicza.
Na terenie gminy leżą też miejscowości, którym warto poświęcić uwagę, jak np. Stary Wiśnicz, z gotycko - renesansowym kościołem św. Wojciecha z 1520 r. W ołtarzu głównym znajduje się obraz malowany częściowo przez J. Matejkę, natomiast wystrój kościoła pochodzi z przełomu XVI i XVII wieku. Unikalnym zabytkiem jest dzwon z 1545 r., wykonany przez ludwisarza Bahama z Norymbergii, tego samego, który jest twórcą wawelskiego "Zygmunta".
Źródło: oficjalna strona internetowa Urzędu Miasta Nowy Wiśnicz