Zabytki

Przemierzając powiat bocheński, często można spotkać cenne zabytki, które na trwałe wpisały się w krajobraz Ziemi Bocheńskiej. Ich różnorodność i wielość decydują o atrakcyjności powiatu. Ciekawe pod względem historycznym oraz wyposażenia przyciągają rzesze turystów. Największą sławą cieszy się Kopalnia Soli w Bochni i Zamek w Wiśniczu. Charakterystyczny akcent w krajobrazie stanowią także dworki, kościoły, przydrożne figury, kapliczki czy cmentarze żydowskie i wojenne.

Kopalnia Soli w Bochni założona w 1248 roku kopalnia soli kamiennej jest jednym z najstarszych zakładów przemysłowych w Europie i Polsce. W wyniku górniczej eksploatacji kopalni, powstał tutaj labirynt solnych korytarzy i komór. Zwiedzanie tej solnej krainy obejmuje m.in. najstarszy szyb Sutoris z poł. XIII w., komorę kieratową, stajnię Mysiur dla koni pracujących niegdyś w kopalni i malowniczą kaplicę św. Kingi. Doskonałym uzupełnieniem zwiedzania trasy turystycznej jest spływ łodzią w zalanej solanką komorze, która znajduje się 230 metrów pod ziemią. Nie lada atrakcją są także podziemna kolejka i zjeżdżalnia. Kopalnia Soli w Bochni słynie również z nietypowych imprez sportowych, takich jak 12. Godzinny Bieg Sztafetowy czy turnieje judo.. Powietrze w bocheńskiej kopalni zawiera dużą ilość chlorku sodu, co sprawia, że jest ono prawie 10-krotnie czystsze niż powietrze na powierzchni. Ze względu na specyficzny mikroklimat solnych komór, w roku 1995 r. utworzono tu uzdrowisko leczące schorzenia górnych dróg oddechowych. Oferuje ono m.in. turnusy lecznicze i rehabilitacyjne, wczasy zdrowotne oraz pobyty nocne w 280 podziemnych miejscach noclegowych. W ogromnej komorze sanatoryjnej „Ważyn”, znajdującej się na głębokości 250 m, mieści się nie tylko sala noclegowa  można tu również potańczyć w podziemnej dyskotece, skorzystać z barku lub  pograć w piłkę na prawdziwym boisku sportowym. W 2013 roku bocheńska kopalnia została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Godziny zwiedzania:

Turyści indywidualni poniedziałek - piątek: 9:30, 12:00, 13:00**, 15:00***, 15:30

sobota - niedziela: od 10:15 do 16:15 (co godzinę), 13:00**, 15:00***

** Zwiedzanie dla osób niepełnosprawnych lub mających problem z poruszaniem się, *** Zwiedzanie w języku angielskim

Grupy zorganiowane (min. 15 osób) wymagana jest wcześniejsza rezerwacja  w Biurze Obsługi Turystycznej

poniedziałek - piątek 8.00 - 18.00 , sobota - niedziela 9.00 - 16.00

Biuro Obsługi Turystycznej tel. 14 615 24 60, www.kopalnia-soli.pl

Maszyna parowa  znajdująca się na terenie Szybu Campi Kopalni Soli w Bochni. Wyjątkowo cennym zabytkiem techniki jest najdłużej (do 1996 r.) pracująca maszyna parowa w kopalni na ziemiach polskich, wykonana w 1909 r. w hucie „Laura” w Chorzowie. Po zastąpieniu jej urządzeniem o napędzie elektrycznym, pozostaje na obecnym miejscu jako fascynujący zabytek techniki, udostępniany turystom.

Bazylika Św. Mikołaja w Bochni to gotycka świątynia z XV w., z wyposażeniem z XVII - XIX w. i polichromiami z wieków XVI-XX oraz słynącym łaskami obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem. Autorem projektu wystroju, witraży, stalli, ołtarza, obrazu Św. Kingi oraz polichromii ścian kaplicy Św. Kingi jest Jan Matejko. Od 1997 r. posiada tytuł bazyliki mniejszej nadany przez Ojca Świętego Jana Pawła II. Przy kościele drewniana dzwonnica znajdująca się na Szlaku Architektury Drewnianej (odbudowana w latach 1990-93 na miejscu obiektu XVI-wiecznego). www.mikolaj.bochnia.iap.pl

Kościół gotycki w Łapczycy pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny z 1340 r. ufundowany przez Króla Kazimierza Wielkiego jako dar pokutny, położony przy historycznym Szlaku Bursztynowym, zwanym później Królewskim, obecnie Via Regia Antiqua . Gotycki kościół zbudowano w całości z ciosów kamiennych, pierwotnie był budowlą dwunawową z gwiaździstymi sklepieniami, podpartymi dwoma filarami. W wejściach znajdują się ostrołukowe portale kamienne z XV wieku. Cennym zabytkiem jest też ostrołukowa tęcza, nad nią późnogotycki krucyfiks oraz średniowieczne okucia drzwi. Ołtarz główny wykonano w 1902 roku w pracowni Franciszka Samka. Boczne ołtarze barokowe pochodzą z XVII i XVIII wieku. Przy kościele znajduje się drewniana dzwonnica z XIV-wiecznym dzwonem.

Zamek Kmitów i Lubomirskich w Wiśniczu jest najcenniejszym dziełem architektury rezydencjonalno-barokowej w Polsce. Najstarsza część zamku została wzniesiona w XIV w. przez Kmitów. W XVI w. Piotr V, marszałek wielki koronny na dworze Zygmunta Starego, nadał mu cechy stylu renesansowego. Kolejna przebudowa zamku nastąpiła w latach 1615-1621 za czasów Stanisława Lubomirskiego, oraz około1700 roku. Zamek opuszczony po pożarze w roku 1831 na kompleksową restaurację musiał poczekać do 1949 roku. Korpus zamku, wczesnobarokowy z fragmentami renesansowymi, zbudowany jest na planie czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem i zwieńczony czterema basztami w narożach. Od północno – wschodniej strony znajduje się kaplica z 1621 roku, a od południowo – wschodniej tzw. Kmitówka. Na II piętrze zamku, przy sali rycerskiej, znajduje się galeria widokowa. Wystrój wnętrz obejmuje barokowe portale, obramowania okienne, dekoracje stiukowe, polichromie. Pałac otoczony jest fortyfikacjami bastionowymi o 5-bocznym narysie, z początków XVII w., mieszczącymi w kurtynie wschodniej wczesnobarokową bramę wjazdową.

Godziny zwiedzania : od 1 maja do 31 października

od poniedziałku do piątku 8.00-18.00

soboty, niedziele i święta 10.00 – 18.00

Poza sezonem turystycznym  od 1 listopada do 30 kwietnia

od poniedziałku do piątku 8.00-16.00

soboty, niedziele i święta 9.00 – 17.00

www.zamekwisnicz.pl

Klasztor Karmelitów Bosych na terenie Zakładu Karnego w Wiśniczu to wybitne dzieło wczesnego baroku. Wzniesiony na wzgórzu, góruje z sąsiadującym Zamkiem nad całą miejscowością. Klasztor został ufundowany przez Stanisława Lubomirskiego (1583-1649), jako dar wdzięczności za zwycięstwo pod Chocimiem w 1621 r. W skład zespołu klasztornego wchodzą: budynek klasztorny, kościół Chrystusa Zbawiciela oraz fortyfikacje bastionowe. Klasztor funkcjonował do 1783 roku. Od XIX wieku, aż do dziś służy on za więzienie. Ruiny klasztoru można obejrzeć raz w roku podczas odbywającego się w wrześniu „Weekendu z zabytkami Powiatu Bocheńskiego”.

Dwór obronny w Wieruszycach – jeden z najstarszych zachowanych szesnastowiecznych dworów szlacheckich w Polsce. Położony na wzgórzu nad rzeką Stradomka do połowy XVII w. tętnił życiem szlacheckiej rodziny Wieruskich. Zmieniony później na spichlerz, dotrwał do XX w. W 1981 roku zabudowania przeszły w ręce prywatnego właściciela, który przywraca dawną świetność budowli, kryjącej jeszcze wiele historycznych ciekawostek.

Zespół dworsko – parkowy w Zbydniowie położony na wzgórzu wśród pięknego parku. W XIV w. dobrami zbydniowskimi władali rycerze z rodu Zbigniewskich. Na przestrzeni wieków dwór kilkakrotnie zmieniał swoich właścicieli: były to rody Wieruskich, Gabońskich, Gąsiorowskich, Sadowskich. Obecnymi właścicielami dworu i znacznej części parku są państwo Laskowscy, którzy prowadzą intensywne prace remontowe w dworze, jak i prace konserwatorskie w parku dbając o starodrzewie i piękne aleje grabowe.

Zabytkowa brama w Tarnawie jest pozostałością zespołu dworsko-parkowego z XVII w. Według źródeł historycznych majątek Tarnawa za czasów Jana Długosza dziedziczył Mikołaj Skarbek i hrabia Drużyna. Na przestrzeni wieków z różnych przyczyn dobra przechodziły z rąk do rąk zmieniając właścicieli. Majątek należał do Lubomirskich, Kmitów, Gąsiorowskich, Marynowskich, Roztworowskich. Na uwagę zasługuje murowana brama, usytuowana przy wjeździe do majątku, której wiek, tak samo jak i budynku dawnego dworu, ocenia się na ponad 300 lat.

Kolumna szwedzka to obelisk zbudowany w stylu toskańskim, usytuowany w polach w pobliżu parku podworskiego w Kamionnej, wznoszący się ponad wsią na wysokości 414 m n. m. Gdzie można obejrzeć wspaniałą panoramę Kamionnej i prawie całego Pogórza Wielicko-Wiśnickiego. W tym miejscu historia łączy się z pięknem przyrody. Dziesięciometrowa kolumna stoi na mogile polskich żołnierzy, którzy polegli w walce ze Szwedami podczas potopu. Jerzy Lubomirski ufundował ją w 1656 roku. Kolumna zakończona ażurową latarnią, w której umieszczono rzeźbę Chrystusa Frasobliwego.

Cmentarz Żydowski w Bochni, ul. Krzęczków 5, został założony w 1872, ma powierzchnię ok 1 ha. W roku 1873 wybudowano dom przedpogrzebowy, który służył do rytualnego przygotowania zwłok przed pochówkiem. Do naszych czasów zachowało się prawie siedemset nagrobków, z których większość stanowią tradycyjne macewy, lecz część nagrobków ma formę sarkofagów. Znajdują się na nich inskrypcje w języku polskim, hebrajskim i niemieckim. Na niektórych macewach zachowały się ślady malatury. Wśród pochowanych jest cadyk Aszer Majer Halberstam. W czasie II wojny światowej cmentarz służył jako miejsce masowych egzekucji. Obecnie znajduje się na nim pomnik upamiętniający ofiary terroru niemieckiego. Na cmentarzu znajduje się kwatera żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej, austriacki cmentarz wojenny nr 313 Bochnia. W kwaterze tej znajduje się 20 grobów.

Cmentarz Żydowski w Nowym Wiśniczu znajduje się w odległości około 500 m od rynku, na zboczu wzgórza, po prawej stronie, przy drodze do Limanowej. Pierwsze wzmianki o cmentarzu pochodzą z 14 VI 1641 r. O istnieniu kirkutu w XVII w. świadczą także najstarsze zachowane macewy pochodzące z 1667 r. Na cmentarzu byli chowani Żydzi z innych miejscowości np.: Borówna, Czchów, Gdów, Kobyle, Wieniec, Wola Batorska itp., a także zmarli żydowscy więźniowie. Cały obszar kirkutu otoczony był kamiennym murem, dzisiaj można zobaczyć nieliczne jego fragmenty. Podczas II wojny światowej na cmentarzu żydowskim w Nowym Wiśniczu naziści dokonywali egzekucji osób pochodzenia żydowskiego. Do dzisiaj zachowało się około 250 macew, ponad połowa zachowała się w dobrym stanie. Wiele z nich ma bogatą ornamentykę.

Kaplica na Murowiance usytuowana jest w sąsiedztwie ul. Brzeźnickiej w Bochni. Wzniesiona została w stylu późno klasycystycznym, nosi wezwanie Matki Boskiej Anielskiej. Kilkanaście metrów od niej wypływa źródełko, z którego wodę czerpie wielu bochnian. W latach 1854-1856 kaplicę wznieśli bocheńscy górnicy – Michał, Wincenty i Tomasz Łosikowie. W 1856 roku przeniesiono do niej barokową figurę Matki Boskiej Anielskiej, która zasłynęła wieloma łaskami. We wnętrzu kaplicy koniecznie trzeba zobaczyć ciekawe przedstawienie „danse macabre” (tańca śmierci) w postaci 14 niewielkich obrazków. Dzieło anonimowego twórcy ludowego powstało prawdopodobnie  chwilą wyposażenia kaplicy. W ostatnich latach do kaplicy dobudowano południowe skrzydło.

Kaplica św. Rozalii w Bochni pochodzi z drugiej połowy XIX wieku i związana jest z żywym wówczas kultem św. Rozalii. O jej wstawiennictwo modlono się podczas licznych jeszcze w tym czasie epidemii cholery, dżumy lub tyfusu. Kroniki miejskie odnotowały w dziewiętnastym stuleciu cztery takie epidemie. Po jednej z nich – z 1849 roku – z inicjatywy Józefa Fortuny wzniesiono przy obecnej ul. Nowy Świat niewielką kapliczkę i umieszczono w niej wizerunek św. Rozalii. Syn Józefa Fortuny – Karol – powiększył ją tak, by w jej wnętrzu można było odprawiać nabożeństwa. Na północ od kaplicy znajdował się niegdyś cmentarz epidemiczny. Dzisiaj nie ma już po nim śladu, ale imię świętej Rozalii nosi usytuowany około 200 metrów na północny – zachód od kaplicy cmentarz  komunalny, czynny w latach 1911-1967.

Kościół pw. Narodzenia Jana Chrzciciela w Chełmie powstawał w latach 1738-1749, ma charakter barokowy. Z I poł. XVII wieku pochodzi portal zdobiący wejście z prezbiterium do zakrystii. Przeniesiono go z poprzedniego kościoła. Sklepienie zakrystii zdobi późnobarokowa polichromia z drugiej połowy XVIII w. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia z herbem zakonu bożogrobców, pochodzący z XVIII w. Z tego samego stulecia pochodzi też prawdopodobnie podobizna św. Jana Chrzciciela i obraz Ostatniej Wieczerzy. Na XVII wiek datuje się kamienną chrzcielnicę. W znajdującej się obok kościoła dzwonnicy umieszczono 4 dzwony – najstarszy z 1678 roku.